Szanowny Przewodniczący Zgromadzenia Ogólnego,
Szanowny Sekretarzu Generalny,
Ekscelencje,
Panie i Panowie,

To dla mnie wielki zaszczyt zwracać się do Państwa w imieniu Republiki Serbii.

Ze względu na ograniczony czas proszę pozwolić mi pominąć ciężar formalności, grzecznościowych słów, pozdrowień skierowanych do obecnych lub nieobecnych na tej sali, a zamiast tego mówić wprost o istocie, z powodu której tu zebraliśmy się.

Tyle razy byłem tu. Powaga chwili obecnej zobowiązuje mnie do podzielenia się z wami trudnymi, ale prawdziwymi słowami. Wszystko, co tu dzisiaj robimy wydaje się być, co najmniej, bezsilne i niejasne. Nasze słowa są odbijają się pustym echem w obliczu rzeczywistości, przed którą stoimy. A rzeczywistość jest taka, że ​​nikt tutaj nikogo nie słucha, nikt nie dąży do prawdziwych porozumień i rozwiązywania problemów, a prawie wszyscy dbają tylko o własne interesy, łamiąc często po drodze podstawowe zasady prawa międzynarodowego; rzucając pod nogi Kartę Narodów Zjednoczonych i inne dokumenty, na których opiera się ta organizacja. Nie jest to wina ani Antonio Guterresa, ani kogokolwiek z ONZ, lecz mocarstw, które nie dbają o nic innego, jak o realizację własnych celów politycznych, gospodarczych i niestety militarnych.

Jesteśmy świadkami, że epoka, w której żyjemy, charakteryzuje się złożonością globalnej sytuacji geopolitycznej. Nasza debata generalna toczy się w kategoriach naruszonego pokoju na świecie, w stopniu niespotykanym od czasów II Wojny Światowej i od czasu powstania Organizacji Narodów Zjednoczonych. Globalne wyzwania, przed którymi stoimy, mogą radykalnie zmienić architekturę bezpieczeństwa międzynarodowego i są zagrożeniem dla ustalonego międzynarodowego porządku prawnego. Tak złożone czasy wymagają wiele mądrości i jedności, ażebyśmy zachowali pokój, jako bez wątpienia najważniejsze dziedzictwo wplecione w same fundamenty Organizacji Narodów Zjednoczonych.

Dlatego chciałbym jasno i precyzyjnie omówić przed Państwem pięć kluczowych wyzwań, przed którymi stoimy dzisiaj:

1. Powrót do pokoju i zachowanie globalnej stabilności;

2. Zachowanie integralności terytorialnej i suwerenności państw uznanych międzynarodowo, członków tej Organizacji, jako naczelnej zasady międzynarodowego prawa publicznego i stosunków między krajami;

3. Bezpieczeństwo energetyczne w warunkach globalnego kryzysu;

4 Bezpieczeństwo finansowe krajów ubogich i rozwijających się;

5. Zaopatrzenie w żywność w warunkach przez wojnę przerwanych globalnych łańcuchów dostaw.

Punkt 1: Obecne warunki globalne coraz częściej ostrzegają nas, że zasada pokojowego rozwiązywania sporów nie ma alternatywy. Zasada ta jest ważniejsza dziś niż kiedykolwiek i najlepiej opisuje ją preambuła Karty Narodów Zjednoczonych, która wzywa nas, abyśmy byli tolerancyjni i żyli razem w pokoju, jako dobrzy sąsiedzi”. Odmowa użycia siły i pokojowe rozwiązywanie sporów to filary światowej stabilności, ale muszą im towarzyszyć takie zasady, jak nieselektywne przestrzeganie Karty Narodów Zjednoczonych, stosowanie obowiązujących rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ oraz podstawowych zasad obowiązującego międzynarodowego prawa publicznego.

Punkt 2: Zachowanie integralności terytorialnej i suwerenności państw uznanych międzynarodowo, członków tej Organizacji;

Serbia popiera integralność terytorialną wszystkich państw członkowskich ONZ, w tym oczywiście integralność terytorialną Ukrainy. W ten sposób zachowywaliśmy się odpowiedzialnie i poważnie w tej renomowanej instytucji. Od wielu prelegentów mogliśmy usłyszeć o agresji i naruszeniu integralności terytorialnej Ukrainy. Wielu twierdzi, że był to pierwszy konflikt na terytorium Europy od II Wojny Światowej. Jednak ciągle niewypowiadaną prawdą jest, że ​​już naruszona została integralność terytorialna państwa europejskiego, a właściwie Serbii, choć nie zaatakowała ona żadnego innego suwerennego państwa. Domagamy się jasnej odpowiedzi na pytanie, które od lat zadaję moim współrozmówcom, przywódcom wielu państw – jaka jest różnica między suwerennością i integralnością terytorialną Ukrainy a suwerennością i integralnością terytorialną Serbii, która została rażąco naruszona, czemu wielu z was zapewnia międzynarodowe uznanie i legitymację? Nikt nigdy nie udzielił mi racjonalnej odpowiedzi na to pytanie.

Przypomnę – Serbia nigdy nie postawiła stopy na czyimś terytorium, ani nie zagroziła integralności terytorialnej któregokolwiek suwerennego państwa, aby ktokolwiek mógł interweniować lub przeprowadzać agresję przeciwko niej, tak jak to zrobiono przeciwko w 1999 roku. Niemniej jednak nie powstrzymało to dziewiętnastu najbogatszych krajów NATO przed atakiem na suwerenne państwo bez decyzji Rady Bezpieczeństwa ONZ. Podpisanie porozumienia z NATO – po zakończeniu konfliktu zbrojnego – którego postanowienia przewidywały uchwalenie rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1244, która potwierdziła i gwarantowała częściową suwerenność oraz pełną integralność terytorialną Serbii, nie przeszkodziły wielu państwom zachodnim w jednostronnym uznaniu niepodległości  tzw. Kosowa i ponownego naruszenia integralności terytorialnej naszego kraju oraz naruszenia Karty Narodów Zjednoczonych i rezolucji ONZ nr 1244.

Właśnie z powodu takiego doświadczenia, przez które Serbia przechodziła i wciąż przechodzi, jestem przekonany, iż mam pełne prawo zacytować w tym miejscu słowa wielkiego Martina Luthera Kinga: „Niesprawiedliwość gdziekolwiek jest zagrożeniem dla sprawiedliwości wszędzie”. Te słowa zostały, jako przypomnienie, ale też ostrzeżenie dla nas wszystkich.

Niezależnie od tego, że nadal odczuwamy skutki rażącego łamania podstawowych zasad międzynarodowego prawa publicznego, nie rezygnujemy z fundamentalnych zasad Organizacji Narodów Zjednoczonych. Będziemy opowiadać się za konsekwentnym przestrzeganiem zasady nienaruszalności granic, poszanowania suwerenności i integralności wszystkich pozostałych państw członkowskich ONZ. Pomimo takiego naszego stanowiska, wielu na tej sali ma problemy z poszanowaniem integralności terytorialnej Serbii. Zastanawiacie się dlaczego? Ponieważ mają moc w swoich rękach, a w ich oczach jesteśmy mali i słabi. Jak jednak słyszeliście i widzicie, nawet w tym miejscu mamy siłę, by mówić prawdę.

Wasze Ekscelencje,

Szczególną wdzięczność zawdzięczamy wszystkim tym państwom członkowskim ONZ – a obecnie stanowią one większość w tym Zgromadzeniu, które popierają integralność terytorialną Republiki Serbii, szczególnie na obszarze i na terytorium Kosowa i Metochii. Dodatkowo dodającym otuchy jest fakt, że liczba krajów popierających stanowisko Serbii wzrosła w okresie między dwoma sesjami, co jest tendencją, która musi się utrzymać, ponieważ niezwykle ważnym jest, abyśmy pozostali wierni podstawowym zasadom zawartym w Karcie Narodów Zjednoczonych, takim jak zasada nienaruszalność granic.

Republika Serbii i ja, jako jej prezydent bardzo cierpliwie i z dużo dobrej woli poszukujemy kompromisu w sprawie Kosowa i Metoshii pod auspicjami Unii Europejskiej i w ramach dialogu Belgrad-Prisztina. To trudny proces, trwa już kilkanaście lat, ale nie widzimy dla niego alternatywy. Lepiej negocjować przez sto lat, niż prowadzić wojnę przez jeden dzień. Mam nadzieję, że uda nam się znaleźć rozwiązanie akceptowalne dla obu stron, oparte na kompromisie, ponieważ jest to absolutnie jedyny sposób na osiągnięcie naszego celu, jakim jest długotrwały pokój, jako warunek dostatniego życia Serbów i Albańczyków, jaki całego regionu. Wyczerpaliśmy wszystkie inne opcje, a mówiąc przynajmniej w imieniu Serbii, nawet we śnie nie przychodzą nam pomysły o powrocie na ścieżki konfliktów i rozlewu krwi. Region Bałkanów nie mógłby znieść kolejnego konfliktu. Liczę na dobrą wolę i zrozumienie ze strony naszych partnerów międzynarodowych, bo oni dobrze wiedzą, że niektóre wcześniejsze decyzje ich rządów były złe i nie działały na rzecz przyszłości naszego regionu i pokoju na świecie. Belgrad prowadzi ten proces w bardzo złożonych okolicznościach z elementami wojny hybrydowej i brudnej kampanii części społeczności międzynarodowej przeciwko naszemu krajowi, na różnych płaszczyznach. Wystarczy przypomnieć cytaty i tytuły ze światowych mediów, według których Serbia zaatakuje swoich sąsiadów i jest Serbia zagrożeniem dla stabilności regionalnej. Oczywiście to się nigdy nie wydarzyło i było tylko jednym z wielu kłamstw przeciwko Republice Serbii. Serbię przedstawiano, jako potencjalny czynnik destabilizujący w regionie, byleby tylko nie mówiła prawdy: że zasada nienaruszalności granic musi w równym stopniu obowiązywać wszystkich. Serbia była i będzie czynnikiem stabilizacji w całym regionie. Serbia, pomimo wielu nieprawd i fałszerstw, popiera układ pokojowy z Dayton, integralność terytorialną Bośni i Hercegowiny oraz integralność Republiki Serbskiej w ramach Bośni i Hercegowinie.

Z drugiej strony jesteśmy przekonani, że narody Bałkanów mają zdolność kontynuowania życia w przyszłości jako przyjaciele i partnerzy o wspólnej wizji członkostwa w zjednoczonej Europie. Dobrze o tym wiem, ponieważ pokonaliśmy już wiele barier, które od lat stały między naszymi narodami i które kosztowały nas tysiące istnień ludzkich i zmarnowanej przyszłości. Na przykład, Serbię i Albanię łączą dziś w przestrzeni Półwyspu Bałkańskiego najbliższe i najbardziej przyjazne stosunki w całej kilkusetletniej wspólnej historii.

Wymagało to jedynie jasnych i pragmatycznych dyskusji o naszej przyszłości, a nie o przeszłości. Rozmów o tym, jak rozwiązywać problemy trapiące naszych ludzi, nasze firmy, pracowników, studentów i przedsiębiorców. Dużo dyskutowaliśmy i sami doszliśmy do wielu rozwiązań, które już zniosły między nami bariery, istniejące bez żadnego racjonalnego powodu. Przede wszystkim w gospodarce, handlu, przepływie ludzi i kapitału. Serbia, Albania i Macedonia Północna od trzech lat realizują Inicjatywę „Otwarte Bałkany”, która ma jasną wizję - otwarcia regionu dla ludzi, towarów, usług, kapitału i firm, w celu stworzenia przestrzeni, która byłaby trwale wyzwolona od napięć i konfliktów. Oprócz niewątpliwej wspólnej korzyści ekonomicznej, jaką przynosi ta inicjatywa, ma ona szerszy wymiar, przede wszystkim w łączeniu ludzi odmiennych kultur i promowaniu różnorodności, która wszelkimi sposobami przyczynia się do ogólnego rozwoju społeczeństwa w tej części Europy. W ten sposób Serbia faktycznie nadal przyczynia się do pokoju, stabilności i procesu pojednania w regionie, co z pewnością wnosi znaczący wkład w bezpieczeństwie na poziomie globalnym.

Znaleźliśmy inspirację w słowach jednego z największych dyplomatów w historii i wielkiego sekretarza generalnego ONZ Daga Hammarskjolda, że ​​ta Organizacja „nie została stworzona, aby zabrać ludzkość do raju, ale raczej, aby uratować ludzkość od piekła”.

Panie i Panowie,

W momencie, gdy okiełznaliśmy globalną pandemię znaleźliśmy się przed nowymi, bezprecedensowymi wyzwaniami tego stulecia. Podczas gdy, jako ludzie stawiamy krok po kroku w przyspieszonym rozwoju technologicznym, przed nami pojawiają się problemy egzystencjalne, takie jak bezpieczeństwo energetyczne, bezpieczeństwo finansowe krajów rozwijających się, ale także zakłócenia w łańcuchach dostaw podstawowych produktów spożywczych. Solidarność, która była niezbędna w walce z pandemią, jest dziś o wiele bardziej potrzebna, gdy zagrożone są podstawowe potrzeby ludzi w zakresie żywności i energii.

Republika Serbii traktuje swoje bezpieczeństwo energetyczne, jako nieodłączną część bezpieczeństwa narodowego i jako kluczowy warunek dalszego rozwoju gospodarczego i postępu naszego kraju. Dążymy do zapewnienia ciągłości dostaw energii, ale podzielamy troskę o aktualne wyzwania geopolityczne, które podważają stabilność energetyczną na świecie i w Europie. Pozostajemy zaangażowani w poszukiwaniu rozwiązań, które mogą mieć transformacyjną siłę w próbach osiągnięcia regionalnego i europejskiego bezpieczeństwa energetycznego. Chciałbym podkreślić, że Republice Serbii udało się zachować ciągłość dostaw energii podczas trwającego kryzysu. Niemniej jednak jesteśmy żywotnie zainteresowani dywersyfikacją źródeł dostaw, dodatkowymi inwestycjami w infrastrukturę energetyczną, ale także szybszym i bardziej efektywnym rozwojem mocy opartych na OZE.

To właśnie w ONZ nazwaliśmy trwającą dekadę „dekadą bardziej zrównoważonej i prężnej przyszłości, działań i transformacji”. Tak musi pozostać, ale w nieco szybszym tempie. Nierówny rozwój, ale także zagrożenia finansowe w krajach rozwijających się powodują powstanie dodatkowych warstw społecznych i nieuchronnie przynoszą nowe antagonizmy. Zrównoważony rozwój nie może być ani ograniczany, ani warunkowany geograficznie, czy politycznie, lecz musi być zapewniony wszystkim ludziom bez względu na przynależność etniczną, rasową, kulturową czy religijną.

Przed nami kolejne, bardzo ważne wyzwanie, któremu musimy wspólnie sprostać, a jest nim znalezienie najskuteczniejszego sposobu na uniknięcie skutków obecnego kryzysu międzynarodowego, który ma wpływ na globalne bezpieczeństwo dostaw żywności. Wydarzenia są bardzo niepokojące, a rzeczywistość jest taka, że ​​wszyscy, bez wyjątku, są nimi dotknięci. Dodatkowym problemem stały się rosnące ceny żywności i jej dostępność. Zadaniem dla nas wszystkich jest znalezienie sprawnych i wydajnych rozwiązań, które nikogo nie pozostawią w tyle. To do nas – państw – jako najważniejszych podmiotów międzynarodowych należy zaangażowanie się indywidualnie w koordynację działań, przede wszystkim poprzez przyczynianie się do realizacji tego szlachetnego zadania na poziomie narodowym, aby zachować to, co najcenniejsze – życie ludzkie i jego godność.

Temat tegorocznej Debaty Generalnej ostrzega nas przed drogocenną chwilą i powiązaniem wyzwań istniejących na planie międzynarodowym. Kryzysy, przed którymi stoimy, przypominają nam o znaczeniu otwartej komunikacji. Nie trzeba wiele mądrości, aby dojść do wniosku, że wyzwania mogą być skutecznie pokonane tylko wtedy, gdy ich przyczyny są odpowiednio przestrzegane. Serbia uważa, że ​​koniecznym jest, aby obecne wyzwania w żaden sposób nie pogłębiały światowych podziałów oraz że oczywista i celowa polaryzacja na poziomie globalnym powinna ustąpić miejsce zasadom multilateralizmu.

Chciałbym podkreślić, że Republika Serbii bierze udział we wspólnych wysiłkach na rzecz osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju i realizacji Agendy 2030. Serbia podziela wizję Sekretarza Generalnego dotyczącą przyszłości globalnej współpracy w sposób przewidziany w „Naszym wspólnym programie” i zdecydowanie wspiera inkluzywny, połączony i skuteczny multilateralizm jako najlepsze narzędzie do odpowiedzi na najpilniejsze wyzwania dla ludzkości.

Panie i Panowie,

Multilateralizm, wspólne działania i wspólna odpowiedzialność to niezastąpione elementy naszych dotychczasowych dyskusji, ale chciałbym podkreślić, że punktem wyjścia dla każdego takiego konstruktywnego zaangażowania jest solidarność.

Na koniec chciałbym powtórzyć, że Republika Serbii nadal będzie wiarygodnym partnerem w realizacji wspólnych celów określonych w ramach ONZ mocno wierząc, że jest to najlepsza droga do tworzenia lepszego świata dla nas i dla przyszłych pokoleń. Ale nie wolno nam zapominać, że Narody Zjednoczone są tak silne na tyle, na ile respektujemy wspólnie ujednolicone decyzje i dokumenty tej Organizacji.

Jeszcze raz przytoczę coś, co do tej pory słyszeliśmy dwadzieścia trzy razy. To zdanie: „Jedynym standardem, którego musimy przestrzegać, jest Karta Narodów Zjednoczonych”. Tak usłyszeliśmy od wszystkich. Ale kiedy przejdziemy do przypadku Republiki Serbii, zobaczyliśmy, że siedemnaście z dwudziestu trzech krajów, których przedstawiciele mówili o Karcie Narodów Zjednoczonych i rezolucjach ONZ, naruszyło międzynarodowe prawo publiczne i nie przestrzegało zasad stworzonych i ustanowionych przez ONZ. Mam nadzieję, że uda nam się przezwyciężyć wszystkie te trudności i zrównać zasady i procedury dla wszystkich na świecie. W przeciwnym razie nie widzę światła na końcu tunelu.

Dziękuję za uwagę. Niech żyje Serbia!